Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Προδρόμου «Σκόπας ο Πάριος», συμβάλει ενεργά στη διατήρηση των τοπικών εθίμων. Τα περισσότερα απ’ αυτά είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τη θρησκευτική μας παράδοση αλλά και με τις επετείους ιστορικών γεγονότων Έτσι, παράλληλα με τη κατάνυξη στις θρησκευτικές μας εορτές, στήνονται επιτυχημένα νησιώτικα γλέντια, με χαρά, μουσική και φαγητό. Επίσης, την 25η Μαρτίου, αναβιώνει το έθιμο της λαμπαδηφορίας στη μνήμη των ηρώων του 1821. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Προδρόμου, λειτουργεί τμήματα παραδοσιακών χορών, για όλες τις ηλικίες και συμμετέχει ενεργά στους θρησκευτικούς εορτασμούς σε όλο το νησί, δίνει δε, τη δυνατότητα, μέσα από σειρά μαθημάτων, στους ενδιαφερόμενους, να μάθουν και να εξελιχτούν στην τέχνη του πλεξίματος και του ραψίματος. Τέλος, παρέχει τη δυνατότητα ένταξης των νέων (από 6 ετών και πάνω) στη δύναμη του 1ου συστήματος Ναυτοπροσκόπων Πάρου.

Σύλλογος "Σκόπας ο Πάριος"

Είναι ένας από τους παλιούς συλλόγους του νησιού, (έτος ίδρυσης 1979) και σε συνεργασία με την Τοπική Κοινότητα της Μάρπησσας έχει να επιδείξει μεγάλη δράση στη διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων.

Από τις πιο δραστήριες ομάδες, κινητοποιεί όλους τους μηχανισμούς στους οποίους έχει πρόσβαση για το καλό της τοπικής κοινωνίας. Διοργανώνει ομιλίες και σεμινάρια με ποικίλη θεματολογία, παίρνει μέρος σε εθελοντικές δράσεις οικολογικού χαρακτήρα (καθαρισμοί ακτών) ενώ καταφέρνει κι οργανώνει όλους τους πολίτες στις δράσεις της. Δεν εφησυχάζει και λειτουργεί για το κοινό καλό όχι μόνο σε πολιτιστικά δρώμενα αλλά και σε ουσιώδη, καθημερινά θέματα που αφορούν την κοινωνία.

Με ενεργές θεατρικές ομάδες, ομάδες χορού και χορωδίας, τμήματα γυμναστικής προσπαθεί να δραστηριοποιήσει και να μεταδώσει την ενεργητικότητά της. Οργανώνει εκδρομές εντός και εκτός του νησιού, επισκέψεις σε μουσεία και βέβαια αθλητικούς αγώνες, παζάρια, χοροεσπερίδες, εορτασμούς, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις κ.α.

Δίνει διέξοδο στις καλλιτεχνικές ανησυχίες των πολιτών της Μάρπησσας και των γύρω περιοχών, που δείχνουν να απολαμβάνουν την εμπλοκή τους στη τόσο δραστήρια παρέα.

Ο Σύλλογος έχει αναπτύξει έντονη δραστηριότητα με σκοπό να διασωθούν και να διαδοθούν τα ήθη και τα έθιμα του τόπου μέσα από πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων.

Στο ενεργητικό του παρουσιάζει εκθέσεις φωτογραφίας και ζωγραφικής, διοργανώνει μαθήματα χορού, μουσικής, ζωγραφικής, προβολές ταινιών, εκθέσεις βιβλίων, θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες και ενημερωτικές ομιλίες.

Σε συνεργασία με το Δήμο και με άλλους Πολιτιστικούς Συλλόγους του νησιού, αναδεικνύει ήθη και έθιμα και τα καθιστά θεσμό για το νησί.

Ενδεικτικά αναφέρουμε τη γιορτή του Άι Γιαννιού του Κλείδωνα, στις 23 Ιουνίου, που γιορτάζεται στο γραφικό λιμανάκι της Αλυκής. Παρουσιάζονται δραματοποιημένα τα έθιμα της «Κατοπτρομαντείας» και του «Αμίλητου νερού», ενώ οι χορευτικές ομάδες παρουσιάζουν παραδοσιακούς χορούς. Στη συνέχεια οι βαρκάρηδες με αναμμένες δάδες και φωτοβολίδες, καταλήγουν στην παραλία όπου ανάβουν τη φωτιά όπου θα καούν τα μαγιάτικα στεφάνια. Μουσική, χορός, σούμα και μεζεδάκια για τους παρεβρισκόμενους. Στις 6 Αυγούστου, στην παραλία της Αλυκής, τελείται η «γιορτή του ψαριού», με ψάρι, κρασί , μουσική και παραδοσιακούς χορούς. Ένα πανηγύρι λίγο πριν τον 15Αύγουστο. Στις 14 Σεπτεμβρίου, ημέρα της «Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού», στην Αγκαιριά, στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου, μετά τη Θεία Λειτουργία, ο Σύλλογος προσφέρει ρεβιθάδα και κρασί στον κόσμο, ενώ η εκκλησία προσφέρει παξιμαδοκουλούρα και σταφύλι . Το βράδυ ο εορτασμός μεταφέρεται στο λιμανάκι της Αλυκής, όπου μουσικοχορευτικά συγκροτήματα δίνουν πανηγυρικό ύφος.

Πολιτιστικός και Μορφωτικός Σύλλογος Αγκαιριάς

Ένα πραγματικό ταξίδι στον χρόνο, υλοποίησε ο Σύλλογος Γυναικών Μάρπησσας σε συνεργασία με την κοινότητα Μάρπησσας. Στο κέντρο της πόλης, σε ένα αναπαλαιωμένο, πέτρινο κτίριο, στην πλατεία του Αγίου Νικολάου, αναπαρίσταται με πιστότητα, ένα τυπικό παριανό σπίτι, με όλους, τους χώρους του… όπως παλιά. Χώρος υποδοχής, εργαστήριο, κουζίνα, αποθήκη, τουαλέτα καθώς κι ένα κουρείο δίπλα στην είσοδό του. Όλα τα αντικείμενα που εκτίθενται αποτελούν δωρεές Μαρπησσαίων και είναι παλιά, παραδοσιακά, αυθεντικά είδη καθημερινής χρήσης. Έπιπλα, αργαλειός, σκέυη κ. αλ. . Ένα έργο, κληρονομιά για τις επόμενες γενιές. Το Λαογραφικό Μουσείο Μάρπησσας λειτουργεί όλο τον χρόνο.

Πληροφορίες  στο 22840-41217.

Μάρμαρα - Μώλος - Φανάρι – Καλόγερας
Εύκολη πεζοπορική διαδρομή, στον κάμπο από τα Μάρμαρα, μέχρι την παραλία του Μώλου και από εκεί, πάνω από την αμμουδιά, στην παραλία του Καλόγερου.

Θα κινηθείτε μέσα από μικρά και μεγαλύτερα μονοπάτια και χωμάτινους δρόμους, αριστερά από τον αμαξωτό. Βγαίνετε από το χωριό από το αριστερό καλντερίμι και στη διασταύρωση κάνετε δεξιά. Η διαδρομή είναι όμορφη, μέσα από καλλιέργειες και δέντρα. Στο τέρμα του μονοπατιού, μετά από 600 μέτρα, στρίβετε αριστερά και, μετά από 200 μέτρα, ξανά κλειστά δεξιά. Έτσι, μπαίνετε στην ευθεία για την παραλία του Μώλου.

Μόλις φτάσετε στη θάλασσα, κινείστε δεξιά προς τον Καλόγερο, μέσω του χωματόδρομου πάνω από την άμμο. Με το λιμανάκι μπροστά στα πόδια σας, θα κάνετε δεξιά και θα ακολουθήσετε την ανηφόρα που θα σας βγάλει στην παραλία του Καλόγερου, πίσω από το υψωματάκι. Εναλλακτικά, στα μισά του σύντομου χωματόδρομου που σας φέρνει στην παραλία, μπορείτε να μπείτε αριστερά στο μονοπάτι και να φτάσετε ως την άκρη του ακρωτηρίου, για να θαυμάσετε τη θέα και την αγριάδα του τοπίου, καθώς και τη θέα του Κέφαλου.
Διαδρομή χιλ. 3.5, 45 λεπτά

Είναι το πιο παλιό και κλασικό, για τους λάτρεις της πεζοπορίας, μονοπάτι του νησιού και ενώνει τις Λεύκες με τον Πρόδρομο. Για να το ανακαλύψετε, θα αναζητήσετε το παλιό καφενείο του Λουκή, στις Λεύκες. Εκεί είναι η αφετηρία του. Είναι ένα μονοπάτι 3,5 χιλιομέτρων, στρωμένο με πλάκες και παριανό μάρμαρο, που η ιστορία του χάνεται στους βυζαντινούς χρόνους (1000 μ.Χ.).

Η διαδρομή είναι, γενικά, κατηφορική, εκτός από 150 με 200 μέτρα, διαρκεί, περίπου 45 λεπτά και είναι ιδανική και για ποδήλατο βουνού.

Στα πρώτα μέτρα ανηφορίζετε για την πλαγιά μιας ράχης, ανάμεσα σε καλλιέργειες, χαμηλή βλάστηση και λίγα δέντρα. Είστε πάνω από μια ρεματιά και περπατάτε παράλληλα με τον ασφάλτινο δρόμο. Στο βάθος διακρίνετε τη θάλασσα, τις δυτικές ακτές της Νάξου και τα βουνά της Ικαρίας. Κατηφορίζετε στη χαράδρα πριν το επόμενο ύψωμα και μετά από 200 ανηφορικά μέτρα, βγαίνετε πιο ανοικτά, σε σημείο που η θέα σας προς τη Νάξο δεν περιορίζεται από τίποτα. Από εδώ και στο εξής η πεζοπορία σας γίνεται σε κατωφέρεια, μέχρι και τον Πρόδρομο, έχοντας στα αριστερά σας την παραλία του Μώλου με τους δύο λόφους, τον Κέφαλο και τον Αντικέφαλο στα δεξιά και τα αριστερά της, αντίστοιχα.

Μια πολύ ωραία διαδρομή, παράλληλα με τη θάλασσα, είναι αυτή που κινείται περιφερειακά στον κόλπο της Παροικιάς. Ξεκινάτε από το λιμάνι και κατευθύνεστε βόρεια. Περνάτε μέσα από τη μικρή παραλία με τα αλμυρίκια και συνεχίζετε, βρέχοντας τα πόδια σας στο κύμα, προς τη μεγάλη παραλία της Παροικιάς, τα Λιβάδια. Εδώ, μπορείτε να βγείτε από την αμμουδιά και να ακολουθήσετε τον χωμάτινο δρόμο, πάνω από την παραλία, μέχρι τα πρώτα σπίτια που θα συναντήσετε μπροστά σας. Είστε στο τέλος της παραλίας Λιβάδια και, ακολουθώντας την πιο στενή αμμουδιά, μπαίνετε σε ένα μονοπάτι που κινείται παράλληλα με τη θάλασσα, σε βραχώδες σημείο, με λίγα σπίτια στα δεξιά σας. Κάπως έτσι, και μετά από περίπου 500 μέτρα μετά την αμμουδιά, θα φτάσετε στο πρώτο ακρωτήρι. Το μονοπάτι αφήνει τη θάλασσα πριν φτάσει στην άκρη του βράχου και κατευθύνεται δυτικά προς την παραλία του Κριού και το Μαρτσέλο.

Στην αρχή, ατενίζετε τη θάλασσα από κάποιο ύψος πάνω από βράχια και, στη συνέχεια, κατηφορίζετε για να φτάσετε σε μια μικρή αμμουδιά, στο τέλος της οποίας υπάρχει μικρός μώλος με μαγαζί για να πιείτε καφέ ή να τσιμπήσετε κάτι, πριν συνεχίσετε την πορεία σας. Ήδη, βλέπετε στο βάθος τα αλμυρίκια και τη μεγάλη αμμουδιά. Περπατάτε στην άμμο και διασχίζετε τις διαδοχικές αμμουδιές στον Κριό, το Μαρτσέλο και το Καμίνι.

Στο τέλος της αμμουδιάς, συναντάτε τον αμαξωτό που έρχεται από την Παροικιά. η προέκταση του οποίου είναι ένας χωματόδρομος, που είναι και η δική σας συνέχεια προς τον Άγιο Φωκά. Σε κάποιο σημείο, μετά από 200 μέτρα (πάνω από μια μικρή αμμουδιά), ο χωματόδρομος μπαίνει προς τα μέσα και εσείς τον αφήνετε για να συνεχίσετε από μονοπάτι, πάνω από τα βράχια και κάτω από επαύλεις. Στο τέλος του μονοπατιού, σας περιμένει το ξωκλήσι του Αγίου Φωκά με την ομώνυμη παραλία.

Το ιερό στολίδι της Πάρου είναι ο ναός της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής, ένα από τα σημαντικότερα παλαιοχριστιανικά μνημεία της ελληνικής γης. Βρίσκεται στο Β.Α. τμήμα της πόλης της Πάρου, σε μικρή απόσταση από το λιμάνι. Μέσα από τους θρύλους του Βυζαντίου ξεκινά η ιστορία της Εκατονταπυλιανής που πρέπει να οικοδομήθηκε τον 4ο αιώνα.

Η Αγία Ελένη, μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, πηγαίνοντας στους Άγιους Τόπους με σκοπό να βρει τον Τίμιο Σταυρό, σταμάτησε με το πλοίο της στη Πάρο, όπου βρίσκει ένα μικρό ναό, από τους πρώτους της νέας θρησκείας. Προσεύχεται και κάνει ένα τάμα. Αν βρει τον Τίμιο Σταυρό να κτίσει στη θέση αυτή ένα μεγάλο ναό. Η προσευχή της εισακούστηκε, η Αγία Ελένη βρήκε τον Σταυρό και πραγματοποίησε την υπόσχεσή της Σύμφωνα με άλλη παράδοση, τον ναό οικοδόμησε ο Μ. Κωνσταντίνος με εντολή της μητέρας του η οποία δεν πρόλαβε να πραγματοποιήσει το τάμα της.

Αρχικά ήταν μία σταυρική ξυλόστεγη βασιλική εκκλησία που καταστράφηκε πιθανώς από πυρκαγιά. Την εποχή του Ιουστινιανού ανακατασκευάστηκε και διαμορφώθηκε με θόλους και τρούλο. Σύμφωνα με την παράδοση τον Ιουστινιάνειο ναό της Εκατονταπυλιανής, έκτισε ο μαθητής του πρωτομάστορα που έκτισε την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης.

Κατά τις εποχές της Φραγκοκρατίας και της Τουρκοκρατίας δοκίμασε πολλές καταστροφές και λεηλασίες. Την μεγαλύτερη όμως καταστροφή, έπαθε ο ναός στους σεισμούς του 1773. Η μετέπειτα επισκευή παραμόρφωσε την αρχική επιβλητική μορφή του. Το 1959 άρχισε η αποκατάσταση της Εκατονταπυλιανής, η οποία σήμερα έχει την μορφή της εποχής του Ιουστινιανού, σταυρική βασιλική με τρούλο.

Τα γλυπτά που στολίζουν τον ναό, προέρχονται από τον αρχαίο ναό της Δήμητρας που βρισκόταν στο λιμάνι της Παροικιάς. Στη νότια πλευρά του μεγάλου ναού, βρίσκεται το βαπτιστήριο του 4ου αιώνα, το αρχαιότερο και καλύτερα διατηρημένο βαπτιστήριο σε όλη την ορθόδοξη ανατολή. Στο βαπτιστήριο υπάρχει η παλαιότερη τοιχογραφία από όσες βρέθηκαν στο νησί. Είναι του 11ου - 12ου αιώνα και εικονίζει τον Άγιο Γεώργιο. Στην Εκατονταπυλιανή στεγάζεται και το βυζαντινό μουσείο της Παροικιάς με σπάνιας τέχνης εικόνες, ξυλόγλυπτα και άλλα εκκλησιαστικά κειμήλια από την περίοδο του βυζαντίου και της Τουρκοκρατίας.

Η μεγαλύτερη γιορτή του νησιού είναι η γιορτή της Παναγίας, στις 15 Αυγούστου, οπότε ο θρησκευτικός εορτασμός συνοδεύεται από μεγάλο λαϊκό πανηγύρι.

Κατά τις πρόσφατες ανασκαφές (1983) ήρθε στο φως, ένα σπουδαίο νεκροταφείο που χρονολογείται από το τέλος του 8ου π.Χ. μέχρι τον 3ο μ.Χ. αιώνα.

Το νεκροταφείο βρέθηκε κοντά στο λιμάνι, επάνω σχεδόν στον παραλιακό δρόμο. Περιλαμβάνει τάφους διαφόρων τύπων, από διάφορες εποχές. Το σημαντικότερο εύρημα είναι ένα πολυάνδριο (ομαδικός τάφος), μοναδικός στον χώρο του Αιγαίου που χρονολογείται στο τέλος της γεωμετρικής περιόδου (8ος π.Χ. αι.).

Μπροστά στο πολυάνδριο υπάρχει μία πελώρια επιτύμβια στήλη. Σήμερα ο χώρος λειτουργεί σαν αρχαιολογικό πάρκο. Στο εκθετήριο που λειτουργεί δίπλα στο νεκροταφείο, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τα ενδιαφέροντα ευρήματα καθώς και φωτογραφίες από παλαιότερες και πρόσφατες ανασκαφές.

Ο λόφος του μεσαιωνικού Κάστρου Παροκιάς, αποτελεί τον πυρήνα της πολιτείας από την εποχή της πρώτης εγκατάστασης (4η χιλιετία π.Χ.) μέχρι σήμερα.

Το Κάστρο έκτισε ο Ενετός δούκας της Νάξου, Σανούδος (13ο αιώνα), με αρχιτεκτονικά μέλη αρχαίων ιερών. Οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει ότι στο Κάστρο βρίσκονται εντοιχισμένα τα μέλη από τρεις αρχαϊκούς και δύο ναούς κλασικής εποχής της αρχαίας πόλης. Από αυτούς σώζεται μόνο ένα μικρό τμήμα του αρχαϊκού ναού της Αθηνάς (6ου π.Χ. αιώνα) στην κορυφή του λόφου. Δίπλα στα θεμέλια του ναού αποκαλύφθηκε τμήμα του πρωτοκυκλαδικού οικισμού.

Στη βόλτα μας στο Κάστρο, θα συναντήσουμε μικρά εκκλησάκια, πολλά από αυτά ενσωματωμένα στα τείχη, όπως η Παναγία του Σταυρού (1514), η Αγία Άννα, ο Άγιος Μάρκος, ο Άγιος Στυλιανός και ο εκπληκτικός σε αρχιτεκτονική ναός του Αγίου Κωνσταντίνου με στεγασμένο προαύλιο και καταπληκτική θέα προς την θάλασσα, ένας από τους ωραιότερους στο Αιγαίο.