Αρχαία Λατομεία

Ο δρόμος που ενώνει την Παροικιά, με τις Λεύκες, συναντάει στο 4ο χλμ το Μαράθι, έναν όμορφο, καταπράσινο, γραφικό οικισμό, με άσπρα σπίτια και τρεις μικρές εκκλησίες.

Πολύ κοντά, στα ανατολικά του οικισμού, συναντάμε τα αρχαία λατομεία μαρμάρου. Από εδώ έβγαινε το περίφημο παριανό μάρμαρο, κύρια πηγή πλούτου για το νησί σε όλες τις περιόδους της ιστορίας, ξακουστό για την συμβολή του στην αρχιτεκτονική και κυρίως την γλυπτική των κλασικών χρόνων.

Κύριο χαρακτηριστικό του παριανού μαρμάρου είναι η καθαρότητα και η διαύγειά του. Έχει μοναδική διαφάνεια αφού επιτρέπει στο φως να φθάσει στο βάθος των 3,5 εκατοστών (στο ξακουστό ιταλικό μάρμαρο της Καράρας φθάνει στα 2,5 εκ. και στο μάρμαρο της Πεντέλης στο 1,5 εκ.). Στο μάρμαρο της Πάρου έδωσαν μορφή διάσημοι γλύπτες όπως ο Φειδίας, ο Αγοράκριτος, ο Πραξιτέλης, ο Σκόπας. Από το κατάλευκο αυτό μάρμαρο δημιουργήθηκαν τα αριστουργήματα της αρχαιότητας: η Αφροδίτη της Μήλου, ο Ερμής του Πραξιτέλη, οι Κόρες της Ακρόπολης, η Νίκη της Δήλου, ο ναός του Απόλλωνα και ο θησαυρός των Σίφνιων στους Δελφούς, ο ναός του Δία στην Ολυμπία, ο ναός του Απόλλωνα στην Δήλο.

Υπολογίζεται ότι το 70% των γλυπτών στις περιοχές που βρέχονται από το Αιγαίο είναι από παριανό μάρμαρο. Ονομαζόταν λυχνίτης γιατί εξορυσσόταν από βαθιές στοές κάτω από το φως των λύχνων. Σώζονται μέχρι τις μέρες μας οι διάδρομοι, οι στοές και οι επιγραφές των αρχαίων καλλιτεχνών. Σήμερα είναι δυνατή η επίσκεψη από δύο εισόδους. Η εξόρυξη του μαρμάρου άρχισε ήδη από την πρωτοκυκλαδική εποχή (3200 π.Χ. - 2000 π.Χ.). Η λειτουργία των λατομείων σταμάτησε στα τέλη του 19ου αιώνα.